TEMEL BİLGİLER
Gaz Brülörü, hava ve yakıtı kontrollü ve verimli olarak yanmayı sağlayacak karışım oluşturan cihazdır. Bu cihazların genel prensibi; esas olan yanma verimini yükselterek ideal yanma şartlarına ulaşılarak çevre kirliliğinin önlenmesi ve enerji tasarrufu sağlanmasıdır. Brülör dizaynında gerek çalışma prensibi, gerekse kontrol sisteminin vasıfları göz önüne alınarak yanma odasının özelliklerine göre tip belirlemesi yapılmalıdır.
Doğalgaz Brülörlerinin Çalışma Prensibine Göre Grupları
– Atmosferik Brülör
– Üflemeli Brülör
Atmosferik Gaz Brülörleri
Bu tip brülör; basınçlı doğalgazın bir lülede genişlemesi sırasında enjeksiyon prensibiyle çevresinden emdiği birinci (primer) havayla karışarak yanmanın sağlanması ve termik olarak oluşan ısının yükselen gazlar yerine açık olan yakıcının altından emdiği ikincil (sekonder) hava ile yanmasıdır.
Üflemeli Brülörler
Atmosferik Brülörlerde, basınçlı doğalgaz çok sayıda nozuldan içinde bulundukları hava akımına yüksek hızla püskürtülür. Hava bir fan tarafından cebri olarak temin edilir. Yüksek hızda hava ve gaz karışarak türbülatörde dönme hareketi verilerek yanma odasına gönderilir. Yanma türbülatör önünde ve yanma hücresinin içerisinde oluşur. Burada türbülatörün görevi yanma stabilesini sağlamak ve alevin geri tepmesini önlemektir. Üflemeli brülörlerde fan, hem yakma havasını sağlar, hem de yanma hücresi karşı basıncını yener. Bu sebepten dolayı bu tip brülörler her pozisyonda ısı üreticisine monte edilebilir ve çok çeşitli ısı üreticilerinde kullanılır.
Doğalgaz Brülörleri Kontrol Şekline Göre Üç Ana Gruba Ayrılır:
1 – Kapasite Kontrolüne Göre,
2 – Alev Kontrolüne Göre,
3 – Tutuşturma Yöntemine Göre Gaz Brülörleri
- Kapasite Kontrolüne Göre Doğalgaz Brülörleri:
Kapasitenin kontrol şeklini uluslar arası standartlar belirlemiştir. Bu standartlar brülörün kapasite değerine çalışma şeklini belirler.
1.1. Tek Kademeli Doğalgaz Brülörleri
Bu tip brülörler çekilen ısıya bağlı olarak bir defa ayarlanır ve sürekli aynı miktarda yakıt yakılmasını sağlar. Brülör ON – OFF olarak çalışır. Yalnızca ilk devreye giriş bir ölçü ayarlanabilir. Max. 350 kw. kapasiteye kadar kullanılır.
1.2. İki Kademeli Doğalgaz Brülörleri:
Bu tip brülörler çekilen ısıya bağlı olarak max. ve min. Yükte çalışabilir. İlk devreye girişte min. Yükte devreye girer ve ısı ihtiyacına bağlı olarak max. yüke geçer. Bu tür brülör darbesiz devreye girer. Max. 1200 kw kapasiteye kadar kullanılabilir.
1.3. Oransal Kontrollü Brülörler:
En pahalı kontrol sistemine sahip brülörlerdir. Bu tip brülörler ısı yükünün sürekli değiştiği sanayi tesislerinde, brülör kapasitesinin değişen yüke göre ayarlamasını otomatik yapar. Bu tip brülörler max. kapasitesinin % 20’sine kadar kısabilir. Standartlar 1200 kw üzerindeki kapasiteyi zorunlu kılar.
- Alev Kontrolüne Göre Doğalgaz Brülörleri:
Yakma sisteminin emniyeti için gerekli sistemdir. Durmaksızın çalışan brülör haricinde mutlaka kullanılmalıdır. İlk yakma veya yanmanın kesilmesi halinde sistemi emniyete alır.
2.1. Ultraviyole Kontrol Sistemi:
1000 kw üzeri brülörlerde kullanılması zorunludur.
2.2. İyonizasyon Kontrol Sistemi:
Bu tip kontrol 1000 kw kapasiteye kadar kullanılmaktadır.
2.3. Termo Elektrik Sistemi İle Kontrol:
Max. 120 kw kapasiteye kadar atmosferik brülörlerde pilot alevin kesilmediği yakıcılarda kullanılmaktadır.
2.4. Fotorezistans Kontrol Sistemi:
Işık şiddetinden etkilenir doğalgaz brülörlerinde sarı alev oluşmadığından kullanılmaz. Yalnızca katı ve sıvı yakıt brülörlerinde kullanılır.
- Tutuşturma Yöntemine Göre Gaz Brülörleri
Gaz brülörlerinin kapasitesine ve proses durumuna bağlı olarak tutuşturma yapılabilir. Bunlar;
Meşale çubuk ile; Elle çalışan ateşleme yöntemi ile; Elle veya manyeto ile çalışan ateşleme ile pilot alevin tutuşturulması (atmosferik brülörler); Otomatik olarak çalışan trafo ve büyük kapasitede ön pilot alev ile yapılmaktadır.
Yakılan Gaz Cinsine Göre Gaz Brülörleri:
Proses uygun brülör seçiminde alternatif yakıtlar kullanılabilen brülörlerdir. Yakıt cinsinin fazlalaşması brülör maliyetini arttırır. Buna göre brülörler üç çeşittir:
- Tek Yakıtlı Brülörler:
Bu tip gaz brülörleri yanıcı bütün gazları yakma özelliğine sahiptir. Yakma ayarı yakma havasının basınç ve debisine bağlı olarak değiştirilmektedir.
- Çift Yakıtlı Brülörler: (gaz+sıvı; gaz +katı):
Bu tipler sıvı yakıttan küçük kapasitelerde motorin, büyük kapasitelerde fuel-oil ve katı yakıtlardan kömür veya talaş tozundan herhangi birini doğalgazla birlikte yakılacağı gibi ayrı ayrı yakılabilecek özelliktedir.
- Çok Yakıtlı Brülörler: (gaz+sıvı+katı):
Büyük kapasiteli olan bu tiplerde doğalgaz, fuel-oil ve kömür tozu aynı anda yakılmaktadır. Prosesteki yük ayarı en kolay yanan doğalgazdan yapılmaktadır. İmal tarzına böre doğalgaz brülörleri, brülörlerin konstüriktif yapısına bağlı olarak çalışma yerlerine göre imal edilebilir. Bunlar üç grupta toplanır:
1 – Domestik Doğalgaz Brülörleri
2 – Sanayi Tip Doğalgaz Brülörleri
3 – Endüstriyel Tip Doğalgaz Proses Bekleri
